Node.js چیه و چرا همه عاشقشن؟

1. مقدمه

اگه تو دنیای برنامه‌نویسی تازه وارد شدید یا حتی یه مدت هست که کار می‌کنید، احتمالاً اسم Node.js به گوشتون خورده. خب، راستش باید بگم که اسمش تو این چند سال اخیر خیلی سر زبون‌ها افتاده و کلی از برنامه‌نویس‌ها عاشقش شدن. ولی چرا؟ چه چیزی باعث شده که همه اینقدر طرفدارش باشن؟ چطور می‌شه باهاش شروع کرد و تو پروژه‌های مختلف ازش استفاده کرد؟

توی این مقاله می‌خوام خیلی ساده بهتون بگم که Node.js چی هست، چرا ارزش یاد گرفتن داره و چطور می‌تونید به راحتی ازش استفاده کنید. همین اول بگم، اگه دنبال ساخت یه اپلیکیشن سریع و مقیاس‌پذیر هستید، این مقاله دقیقاً همون چیزیه که دنبالش بودید!!

2. Node.js چی هست؟

بذارید یه توضیح ساده بدم: Node.js یه محیط اجرایی (runtime environment) هست که به شما اجازه می‌ده کدهای جاوااسکریپت رو بیرون از مرورگر اجرا کنید؛ بله، همون زبانی که توی صفحات وب می‌بینید! با Node.js شما می‌تونید برنامه‌هایی بنویسید که روی سرور اجرا بشن و این یعنی می‌تونید از جاوااسکریپت برای فرانت‌اند (سمت کاربر) و بک‌اند (سمت سرور) استفاده کنید.

خب، سوال اینجاست که این چه سودی داره؟ فرض کنید شما برای توسعه یک اپلیکیشن نیازی ندارید دو تا زبان متفاوت یاد بگیرید (مثلا PHP برای بک‌اند و جاوااسکریپت برای فرانت‌اند)، بلکه با همون جاوااسکریپت همه کارها رو انجام می‌دید. این یعنی Node.js به توسعه‌دهندگان کمک می‌کنه خیلی راحت‌تر کار کنن و یه پروژه یکپارچه بسازن.

از نظر فنی، Node.js از موتور V8 کروم استفاده می‌کنه. این موتور همون چیزی هست که کدهای جاوااسکریپت رو به زبان ماشین ترجمه می‌کنه و باعث می‌شه که این زبان روی سیستم عامل شما هم اجرا بشه، نه فقط روی مرورگر.

3. چرا همه Node.js رو دوست دارن؟

بیا با هم یه نگاهی به دلایلی بندازیم که چرا Node.js اینقدر محبوب شده. شاید از خودتون بپرسید "خب چرا باید سراغ این فریمورک برم؟"

1. سرعت فوق‌العاده

همونطور که گفتم، Node.js از موتور V8 کروم استفاده می‌کنه و این یعنی کدهای جاوااسکریپت شما با سرعت بالایی اجرا می‌شن. این برای برنامه‌هایی که نیاز به پردازش‌های همزمان زیادی دارن خیلی مهمه. مثلا اپلیکیشن‌های real-time مثل چت آنلاین، یا سرویس‌های استریم ویدئو مثل Netflix عاشق این ویژگی هستن.

2. مقیاس‌پذیری

فرض کنید یه فروشگاه آنلاین دارید که هر روز بیشتر و بیشتر مشتری پیدا می‌کنه. Node.js به شما این امکان رو می‌ده که به‌راحتی برنامه‌تون رو مقیاس‌پذیر کنید، یعنی می‌تونید پروژه‌هاتون رو گسترش بدید و سرورهای بیشتری اضافه کنید بدون اینکه برنامه‌تون دچار افت سرعت بشه.

3. مدیریت درخواست‌های همزمان (Concurrency)

یکی از ویژگی‌های خاص Node.js اینه که از مدل برنامه‌نویسی رویدادمحور (Event-Driven) استفاده می‌کنه. این یعنی چی؟ یعنی شما می‌تونید به طور همزمان درخواست‌های مختلف رو بدون مشکل مدیریت کنید. مثلاً وقتی چند نفر همزمان از سایت شما خرید می‌کنن، نیازی نیست هر کدومشون منتظر بمونن تا درخواست قبلی پردازش بشه. این ویژگی تو اپلیکیشن‌های وب که نیاز به پردازش همزمان دارن خیلی کاربردیه.

4. NPM: یک جهان پکیج‌های آماده

NPM (Node Package Manager) ابزاریه که به شما این امکان رو می‌ده که هزاران پکیج (کتابخانه و ابزار) آماده رو خیلی راحت به پروژه‌تون اضافه کنید. این یعنی به جای اینکه از اول همه چیز رو کدنویسی کنید، می‌تونید از پکیج‌های آماده استفاده کنید و زمان زیادی رو ذخیره کنید. از اعتبارسنجی فرم‌ها گرفته تا ساخت سرویس‌های پیچیده، برای همه‌شون پکیج آماده وجود داره.

4. تجربه واقعی من با Node.js

حالا بذارید یه خاطره شخصی براتون بگم. من اولین باری که با Node.js کار کردم، برای ساخت یه چت‌روم آنلاین ساده بود. قبل از اون با PHP و چند زبان دیگه کار کرده بودم، ولی وقتی خواستم یه اپلیکیشن real-time بسازم، کار با PHP خیلی پیچیده و سخت بود. بعد از اینکه Node.js رو امتحان کردم، همه چی تغییر کرد. سرعت پردازش و همزمانی Node.js واقعاً من رو شگفت‌زده کرد. چت‌روم من خیلی سریع کار می‌کرد و تونستم به راحتی قابلیت‌های دیگه هم بهش اضافه کنم. همین تجربه باعث شد عاشق Node.js بشم و دیگه تو اکثر پروژه‌هام ازش استفاده کنم.

5. نصب و راه‌اندازی Node.js

خب حالا که با Node.js آشنا شدیم، وقتشه که دست به کار بشیم و نصبش کنیم. نصب Node.js خیلی آسونه و چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشه.

نصب Node.js روی ویندوز

برای نصب روی ویندوز، باید برید به سایت رسمی Node.js به آدرس nodejs.org و آخرین نسخه LTS (پایدار) رو دانلود کنید. بعد از دانلود، فایل رو اجرا کنید و مراحل نصب رو مثل هر نرم‌افزار دیگه‌ای دنبال کنید.

بعد از نصب، برای اینکه مطمئن بشید همه چیز درست کار می‌کنه، Command Prompt (CMD) رو باز کنید و دستور زیر رو تایپ کنید:

node -v

اگه نسخه Node.js نصب‌شده رو نشون داد، یعنی نصب شما موفقیت‌آمیز بوده.

نصب Node.js روی مک

اگه از مک استفاده می‌کنید، بهترین راه برای نصب Node.js استفاده از Homebrew هست. اگه Homebrew روی سیستم‌تون نصب نیست، اول اون رو نصب کنید. بعدش با دستور زیر توی ترمینال، Node.js رو نصب کنید:

brew install node

بعد از نصب هم با دستور node -v می‌تونید نسخه Node.js رو چک کنید.

نصب Node.js روی لینوکس

برای کاربران لینوکس، می‌تونید از curl برای نصب Node.js استفاده کنید. این دستورها رو توی ترمینال وارد کنید:

curl -sL https://deb.nodesource.com/setup_16.x | sudo -E bash -
sudo apt-get install -y nodejs

بعد از نصب، با اجرای دستور node -v، نسخه نصب‌شده رو بررسی کنید.

6. ایجاد اولین پروژه Hello World با Node.js

حالا که Node.js رو نصب کردیم، بریم یه پروژه کوچیک بسازیم. Hello World از اون پروژه‌هاییه که همیشه به عنوان اولین قدم معرفی می‌شه.

یه فایل به اسم app.js بسازید و این کد رو داخلش قرار بدید:

const http = require('http');

const server = http.createServer((req, res) => {
res.statusCode = 200;
res.setHeader('Content-Type', 'text/plain');
res.end('Hello World!\n');
});

server.listen(3000, '127.0.0.1', () => {
console.log('Server running at http://127.0.0.1:3000/');
});

حالا برای اجراش، توی ترمینال (یا CMD) دستور زیر رو بزنید:

node app.js

بعد از اجرای این دستور، مرورگرتون رو باز کنید و به آدرس http://127.0.0.1:3000/ برید. باید پیام "Hello World!" رو روی صفحه ببینید. تبریک می‌گم، شما اولین برنامه Node.js خودتون رو اجرا کردید!

7. مقایسه Node.js با سایر زبان‌های برنامه‌نویسی

شاید این سوال براتون پیش بیاد که چرا Node.js؟ وقتی زبان‌های دیگه‌ای مثل PHP، Python، Ruby، C# و Java هم برای برنامه‌نویسی سمت سرور وجود داره، چرا باید Node.js رو انتخاب کنیم؟ بیایید با چند تا از این زبان‌ها مقایسه کنیم تا ببینیم هر کدوم چه ویژگی‌هایی دارن.

Node.js vs PHP

PHP یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین زبان‌ها برای توسعه وب هست، به‌خصوص برای وب‌سایت‌های دینامیک. اما بزرگترین تفاوت PHP با Node.js اینه که PHP به طور سنتی از مدل پردازش همزمان پشتیبانی نمی‌کنه. یعنی وقتی چند کاربر به سرور درخواست می‌فرستن، PHP معمولاً اون درخواست‌ها رو یکی یکی پردازش می‌کنه. ولی Node.js به خاطر مدل غیرهمزمان و رویدادمحور، می‌تونه چندین درخواست رو به صورت همزمان پردازش کنه. بنابراین، برای برنامه‌هایی که نیاز به مقیاس‌پذیری و سرعت بالا دارن (مثل اپلیکیشن‌های real-time)، Node.js انتخاب بهتری هست.

Node.js vs Python

Python زبانی قدرتمند و ساده برای توسعه اپلیکیشن‌های وب و علمی هست. اما وقتی صحبت از سرعت و real-time می‌شه، Node.js به خاطر استفاده از مدل برنامه‌نویسی غیرهمزمان، برتری داره. Python بیشتر برای پردازش‌های سنگین داده و کارهای علمی استفاده می‌شه، اما Node.js برای برنامه‌های real-time مثل چت آنلاین یا بازی‌های چند نفره مناسب‌تره.

Node.js vs Ruby on Rails

Ruby on Rails فریمورکی پرقدرت و ساده برای توسعه وب اپلیکیشن‌هاست، اما برخلاف Node.js که از معماری تک‌نخی (single-threaded) و غیرهمزمان استفاده می‌کنه، Rails از مدل چند نخی (multi-threaded) استفاده می‌کنه که ممکنه توی پردازش‌های همزمان کمی دچار مشکل بشه. از طرفی، Node.js به شما انعطاف‌پذیری بیشتری می‌ده تا بتونید هر جوری که بخواهید اپلیکیشن‌تون رو مدیریت کنید.

Node.js vs C#

C# یکی از زبان‌های قدرتمند و اصلی Microsoft برای توسعه وب و اپلیکیشن‌های دسکتاپ هست. ASP.NET فریمورکیه که اغلب برای توسعه اپلیکیشن‌های وب با C# استفاده می‌شه. C# مثل Node.js از پردازش‌های غیرهمزمان پشتیبانی می‌کنه، اما نکته اینجاست که Node.js به خاطر ساختارش می‌تونه درخواست‌های همزمان رو با کارایی بالا و بدون نیاز به منابع سنگین مدیریت کنه. از طرف دیگه، C# در پروژه‌های Enterprise، جایی که نیاز به پایداری بالا و امنیت فوق‌العاده وجود داره، محبوب‌تره. بنابراین، اگه دنبال ساخت اپلیکیشن‌های کوچک و سریع مثل وب‌سایت‌های چابک یا اپ‌های real-time هستید، Node.js انتخاب بهتری خواهد بود. اما برای اپلیکیشن‌های بزرگ و پیچیده سازمانی، C# همچنان گزینه قدرتمندی محسوب می‌شه.

Node.js vs Java

Java یکی از زبان‌های همه‌منظوره و پرتوان دنیاست که به دلیل ساختار چندپلتفرمی (cross-platform) بودنش بسیار پرکاربرده. فریمورک‌های محبوبی مثل Spring برای توسعه وب‌سایت‌ها و APIها با Java استفاده می‌شن. Java برخلاف Node.js از چند نخی بودن بهره می‌بره و توی پروژه‌های بزرگ که نیاز به پردازش‌های سنگین و همزمانی بالا دارن به کار میاد. در حالی که Node.js بیشتر برای اپلیکیشن‌های real-time، وب‌سایت‌های چابک، و سرویس‌های مقیاس‌پذیر عالی عمل می‌کنه. اما یکی از مزایای Java پایداری و امنیت بالاست، به‌خصوص برای پروژه‌های بانکداری یا سازمان‌های بزرگ که نیاز به مدیریت پیچیده منابع دارن. در مقابل، Node.js برای ساخت سریع پروژه‌ها و توسعه‌ی سریع‌تر مناسب‌تره.

8. نکات و ترفندهای کار با Node.js

استفاده از Nodemon

اگه تو مرحله توسعه هستید و نمی‌خواهید هر بار بعد از تغییر کد، سرور رو به صورت دستی ری‌استارت کنید، می‌تونید از Nodemon استفاده کنید. Nodemon به صورت خودکار سرور رو بعد از هر تغییری ری‌استارت می‌کنه. برای نصبش از این دستور استفاده کنید:

npm install -g nodemon

حالا به جای اینکه دستور node app.js رو بزنید، از nodemon app.js استفاده کنید.

مدیریت خطاها

یکی از مهم‌ترین بخش‌های برنامه‌نویسی مدیریت خطاهاست. اگه توی پروژه‌هاتون از ابزارهایی مثل try/catch برای مدیریت خطاها استفاده کنید، می‌تونید جلوی کلی مشکل رو بگیرید. اینطوری کاربر هم تجربه بهتری خواهد داشت.

9. فرصت‌های شغلی و بازار کار Node.js

یاد گرفتن Node.js فقط یه مهارت جدید نیست؛ یه پله به سمت فرصت‌های شغلی بهتره. امروزه شرکت‌های بزرگ مثل Netflix، LinkedIn، و PayPal از Node.js برای توسعه اپلیکیشن‌هاشون استفاده می‌کنن. اگه مهارتتون رو توی Node.js بالا ببرید، می‌تونید توی این شرکت‌ها یا حتی به عنوان فریلنسر کلی پروژه بگیرید.

تازه حقوق برنامه‌نویس‌های Node.js هم معمولاً بالاتر از خیلی از زبان‌های دیگه‌ست، چون تقاضا برای این تخصص هر روز بیشتر می‌شه.

10. نتیجه‌گیری

خب، تا اینجا یه دید کامل از Node.js گرفتیم. این فریمورک نه تنها به شما کمک می‌کنه تا پروژه‌های بزرگ و مقیاس‌پذیر بسازید، بلکه باعث می‌شه توی کارهای روزمره‌تون هم خیلی راحت‌تر عمل کنید. با جامعه کاربری بزرگ و پکیج‌های زیادی که برای Node.js وجود داره، شما هیچ‌وقت تنها نخواهید بود.

اگه دنبال یه ابزار سریع، مدرن و پرقدرت برای توسعه اپلیکیشن‌های وب و سرور هستید، Node.js قطعاً یکی از بهترین گزینه‌هاست. پس همین امروز شروع کنید و یه پروژه کوچیک باهاش بسازید!